នាយករដ្ឋមន្ត្រីស្រីលង្កា Ranil Wickremesinghe បានប្រាប់យោធារបស់ប្រទេសថា “ឱ្យធ្វើអ្វីដែលចាំបាច់ដើម្បីស្ដារសណ្តាប់ធ្នាប់ប្រទេស” បន្ទាប់ពីក្រុមអ្នកតវ៉ាបានសម្រុកចូលការិយាល័យរបស់គាត់។
ការដាក់ប្រទេសក្នុងស្ថានភាពអាសន្នត្រូវបានប្រកាសបន្ទាប់ពីប្រធានាធិបតី Gotabaya Rajapaksa បានភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេស បន្ទាប់ពីមានការតវ៉ាជាច្រើនខែជុំវិញវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកោះនេះ។
តើមានអ្វីបានកើតឡើងនៅប្រទេសស្រីលង្កា?
ការតវ៉ាបានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងរដ្ឋធានីកូឡុំបូ ក្នុងខែមេសា ហើយបានរីករាលដាលទូទាំងប្រទេស។ ប្រជាជនបានជួបការលំបាកជាមួយនឹងការដាច់ចរន្តអគ្គិសនីប្រចាំថ្ងៃ និងកង្វះខាតសម្ភារៈមូលដ្ឋានដូចជា ប្រេងឥន្ធនៈ អាហារ និងថ្នាំពេទ្យ។ អតិផរណាកំពុងមានការកើនឡើងលើសពី 50% ថែមឡើង ។
ប្រទេសនេះមិនមានប្រេងឥន្ធនៈគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់សេវាកម្មសំខាន់ៗដូចជា ឡានក្រុង រថភ្លើង និងរថយន្តពេទ្យទេ ហើយក្រុមមន្ត្រីនិយាយថា ខ្លួនមិនមានរូបិយប័ណ្ណបរទេសគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីនាំចូលបន្ថែមទៀត។ កង្វះប្រេងឥន្ធនៈនេះបានធ្វើឲ្យតម្លៃប្រេងសាំង និងម៉ាស៊ូតកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។
កាលពីចុងខែមិថុនា រដ្ឋាភិបាលបានហាមឃាត់ការលក់ប្រេងសាំង និងម៉ាស៊ូតសម្រាប់យានជំនិះដែលមិនសំខាន់រយៈពេលពីរសប្តាហ៍។ ការលក់ប្រេងនៅតែមានកម្រិតតឹងតែងយ៉ាងខ្លាំង។ សាលារៀនបានបិទ ហើយមនុស្សត្រូវបានស្នើសុំឱ្យធ្វើការពីផ្ទះដើម្បីជួយអភិរក្សការផ្គត់ផ្គង់ថាមពល។
តើមានអ្វីកើតឡើងនៅពេលដែលប្រទេសមួយអស់លុយ?
ស្រីលង្កាមិនអាចទិញទំនិញដែលខ្លួនត្រូវការពីបរទេសបានទេ ហើយនៅក្នុងខែឧសភា ប្រទេសនេះបាន បរាជ័យក្នុងការទូទាត់ការប្រាក់បំណុលបរទេសរបស់ខ្លួនជាលើកដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។
ការខកខានក្នុងការសងការប្រាក់អាចបំផ្លាញកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ប្រទេសមួយជាមួយអ្នកវិនិយោគ ដែលធ្វើឱ្យវាកាន់តែពិបាកក្នុងការខ្ចីប្រាក់ដែលខ្លួនត្រូវការនៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ នេះអាចប៉ះពាល់ដល់ទំនុកចិត្តបន្ថែមទៀតលើរូបិយប័ណ្ណ និងសេដ្ឋកិច្ច។
តើមានផែនការអ្វីដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិ?
ប្រធានាធិបតី Rajapaksa បានលាលែងពីតំណែង បន្ទាប់ពីភៀសខ្លួនទៅសិង្ហបុរី។ មុនពេលចុះចេញពីតំណែង លោកបានតែងតាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី Ranil Wickremesinghe ជាប្រធានស្តីទី។ លោក Wickremesinghe បានប្រកាសភាពអាសន្ននៅទូទាំងប្រទេស និងដាក់បម្រាមគោចរនៅក្នុងខេត្តភាគខាងលិច ខណៈដែលគាត់ព្យាយាមធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍មានស្ថិរភាពឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែកាលពីថ្ងៃពុធ ទី ១៣ ខែ កក្កដា ក្រុមអ្នកតវ៉ារាប់រយនាក់បានសម្រុកចូលការិយាល័យរបស់គាត់ហើយអំពាវនាវឱ្យគាត់លាលែងពីតំណែង។
ការចាកចេញរបស់លោកប្រធានាធិបតីបានធ្វើឱ្យមានការដំណ្តើមអំណាចនៅស្រីលង្កា។ ស្ថានភាពនេះទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលដែលមានជំនាញដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ។ ប្រទេសនេះជំពាក់បំណុលច្រើនជាង $51bn (£39bn) ពីម្ចាស់បំណុលរួមទាំង $6.5bn ដល់ប្រទេសចិន ដែលបានចាប់ផ្តើមពិភាក្សាអំពីការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធប្រាក់កម្ចីរបស់ខ្លួន។ ក្រុមប្រទេស G7 រួមមានកាណាដា បារាំង អាល្លឺម៉ង់ អ៊ីតាលី ជប៉ុន អង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិក បាននិយាយថា ខ្លួនគាំទ្រការប៉ុនប៉ងរបស់ប្រទេសស្រីលង្កាក្នុងការកាត់បន្ថយការសងបំណុលរបស់ខ្លួន។ ធនាគារពិភពលោកបានយល់ព្រមផ្តល់ប្រាក់កម្ចីដល់ប្រទេសស្រីលង្កាចំនួន 600 លានដុល្លារ ហើយឥណ្ឌាបានផ្តល់យ៉ាងហោចណាស់ 1.9 ពាន់លានដុល្លារបន្ថែមទៀត។ មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (IMF) កំពុងពិភាក្សាអំពីប្រាក់កម្ចីដែលអាចធ្វើទៅបានចំនួន $3bn (£2.5bn)។ ប៉ុន្តែ IMF ត្រូវការរដ្ឋាភិបាលដែលមានសម្ថភាពដែលអាចដំឡើងអត្រាការប្រាក់ និងពន្ធដើម្បីជួយផ្តល់មូលនិធិដល់កិច្ចព្រមព្រៀង ដូច្នេះថវិកាសង្គ្រោះណាមួយអាចនឹងត្រូវពន្យារពេលរហូតដល់រដ្ឋបាលថ្មីចូលជាធរមាន។ លោក Wickremesinghe ធ្លាប់បាននិយាយរួចមកហើយថា រដ្ឋាភិបាលនឹងបោះពុម្ពប្រាក់ដើម្បីបើកប្រាក់បៀវត្សរ៍របស់និយោជិត ប៉ុន្តែបានព្រមានថា វាទំនងជានឹងជំរុញអតិផរណា និងនាំទៅរកការដំឡើងថ្លៃបន្ថែមទៀត។ លោកក៏បាននិយាយថាក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ស្រីលង្កាដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋអាចក្លាយទៅជាឯកជនបាន។ ប្រទេសស្រីលង្កាបានស្នើឱ្យរុស្ស៊ី និង Qatar ផ្គត់ផ្គង់ប្រេងក្នុងតម្លៃទាប ដើម្បីជួយកាត់បន្ថយថ្លៃដើមប្រេងឥន្ធនៈ។
តើអ្វីដែលនាំឲ្យមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច?
រដ្ឋាភិបាលបានទម្លាក់កំហុសលើជំងឺរាតត្បាត Covid ដែលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់វិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងទេសចរណ៍របស់ប្រទេសស្រីលង្កា ដែលជាមុខងារដែលអាចរកចំណូលដោយរូបិយប័ណ្ណបរទេសដ៏ធំបំផុតមួយ។ បន្ថែមពីនេះទៅទៀត, ភ្ញៀវទេសចរមានការភ័យខ្លាចដោយការវាយប្រហារបំផ្ទុះដ៏សាហាវជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងឆ្នាំ 2019។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកជំនាញជាច្រើនបានបន្ទោសទៅលើការគ្រប់គ្រងសេដ្ឋកិច្ចមិនល្អរបស់លោកប្រធានាធិបតី Rajapaksa។ នៅចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងឆ្នាំ 2009 ស្រីលង្កាបានជ្រើសរើសផ្តោតលើការផ្តល់ទំនិញទៅកាន់ទីផ្សារក្នុងស្រុករបស់ខ្លួន ជំនួសការព្យាយាមជំរុញពាណិជ្ជកម្មបរទេស។ នេះមានន័យថាប្រាក់ចំណូលរបស់ប្រទេសពីការនាំចេញទៅកាន់ប្រទេសផ្សេងទៀតនៅតែមានកម្រិតទាប ខណៈពេលដែលវិក័យប័ត្រសម្រាប់ការនាំចូលនៅតែបន្តកើនឡើង។ ឥឡូវនេះស្រីលង្កាបាននាំចូល 3 ពាន់លានដុល្លារ (2.3 ពាន់លានផោន) ច្រើនជាងការនាំចេញជារៀងរាល់ឆ្នាំ ។ នោះហើយជាមូលហេតុដែលធ្វើឱ្យប្រទេសអស់រូបិយប័ណ្ណបរទេស។ នៅចុងឆ្នាំ 2019 ប្រទេសស្រីលង្កាមានប្រាក់បម្រុងរូបិយប័ណ្ណបរទេសចំនួន 7.6 ពាន់លានដុល្លារ (£5.8bn) ដែលបានធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹមប្រហែល 250 លានដុល្លារ (£210 លានផោន)។ លោក Rajapaksa ក៏ត្រូវបានគេរិះគន់ផងដែរចំពោះការកាត់ពន្ធដ៏ធំដែលគាត់បានណែនាំក្នុងឆ្នាំ 2019 ដែលបានបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលរបស់រដ្ឋាភិបាលជាង 1.4ពាន់លានដុល្លារ (£1.13 ពាន់លានផោន) ក្នុងមួយឆ្នាំ។
នៅពេលដែលកង្វះរូបិយប័ណ្ណបរទេសរបស់ប្រទេសស្រីលង្កាបានក្លាយជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរនៅដើមឆ្នាំ 2021 រដ្ឋាភិបាលបានព្យាយាមដោះស្រាយបញ្ហាដោយមានការហាមឃាត់ការនាំចូលជីគីមី។ រដ្ឋាភិបាលបានប្រាប់កសិករឱ្យប្រើជីសរីរាង្គដែលមានប្រភពក្នុងស្រុកជំនួសវិញ។ ស្រីលង្កាត្រូវបំពេញបន្ថែមស្តុកស្បៀងអាហាររបស់ខ្លួនពីបរទេស ដែលធ្វើឲ្យកង្វះរូបិយប័ណ្ណបរទេសកាន់តែមានភាពអាក្រក់ជាងមុន។
ប្រភព៖ BBC
