វាគ្មិនកិត្តិយស៖ Dr. NETH Thida Chanthima អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានចក្ខុវិស័យអាស៊ី (AVI)
អ្នកសម្របសម្រួល៖ លោក ទន់ លីណាសុផាឬទ្ធិ
កាលពីដើមខែតុលាកន្លងទៅនេះ កូរ៉េខាងជើងបានបាញ់សាកល្បងមីស៊ីលរបស់ខ្លួន ដែលបានឆ្លងកាត់នូវតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសរបស់ជប៉ុន (EEZ) ដែលនេះបង្ហាញអំពីការបំភ័យដល់សន្តិសុខនិងសុវត្តិភាពរបស់ជប៉ុន និងតំបន់ទាំងមូលផងដែរ។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍នេះ បណ្ឌិត Chanthima បានពន្យល់ពីមូលហេតុនិងចេតនាដែលកូរ៉េខាងជើងបាញ់មីស៊ីលរំលងប្រទេសជប៉ុនបែបនេះ និងផលបច្ច័យដល់សន្តិសុខតំបន់ចំពោះសកម្មភាពរបស់កូរ៉េខាងជើង ក៏ដូចជាការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិចំពោះទង្វើមួយនេះផងដែរ។
សំណួរទី១៖ នៅថ្ងៃទី៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ កូរ៉េខាងជើងទើបតែបានបាញ់បង្ហោះកាំជ្រួចផ្លោងចម្ងាយមធ្យម (IRBM) ឆ្លងកាត់តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ប្រទេសជប៉ុនជាលើកដំបូងក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ ដែលជាការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង និងជាទង្វើដែលមិនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសន្តិសុខ ក៏ដូចជាសន្តិភាពសម្រាប់តំបន់អាស៊ីបូព៌ា។ ការបាញ់ប្រហារឆ្លងកាត់ប្រទេសជប៉ុន ហាក់ដូចជាមិនមែនជាការបាញ់ប្រហារដោយអចេតនា ដូចដែលអ្នកវិភាគភាគច្រើនសង្កេតឃើញនោះទេ។ តើ (វាគ្មិន) យល់ឃើញថាវាជាអំពើចេតនារបស់កូរ៉េខាងជើងឬយ៉ាងណា? ហើយបើដូច្នេះ តើអ្វីជាហេតុផលយុទ្ធសាស្ត្រសម្រាប់កូរ៉េខាងជើងក្នុងការធ្វើដូច្នេះ?
តាមគំនិតខ្ញុំ វាជាចេតនាមួយរបស់កូរ៉េខាងជើង។ តាមគំនិតខ្ញុំ វាអាចមានហេតុផលយុទ្ធសាស្ត្របីនៅពីក្រោយការធ្វើតេស្តមីស៊ីលថ្មីៗនេះ។
ទីមួយ៖ កូរ៉េខាងជើងច្បាស់ជាចង់បង្ហាញពីភាពជឿនលឿននៃឃ្លាំងអាវុធនេះ និងការត្រៀមខ្លួនប្រយុទ្ធរបស់ខ្លួន ខណៈដែលមីស៊ីលផ្លោងរយៈចម្ងាយមធ្យមមានសមត្ថភាពបាញ់ដល់ចម្ងាយឆ្ងាយបំផុត បើប្រៀបធៀបទៅនឹងកាំជ្រួចផ្សេងទៀតរបស់គេ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការសាកល្បងនេះ កាំជ្រួចនេះអាចហោះបានចម្ងាយជាង ៤៥០០ គីឡូម៉ែត្រ ទៅភាគខាងកើតប្រទេសជប៉ុន និងបានបង្ហាញពីសមត្ថភាពទៅដល់កោះ Guam របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
ទីពីរ៖ យោងតាមទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានរដ្ឋកូរ៉េខាងជើង KCNA លោក គីម ជុងអ៊ុន បាននិយាយថា «ការសាកល្បងកាំជ្រួចនាពេលថ្មីៗនេះ គឺសំដៅផ្តល់សារដ៏រឹងមាំនៃការរារាំងសង្គ្រាម»។ លើសពីនេះ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា «ប្រសិទ្ធភាព និងសមត្ថភាពប្រយុទ្ធជាក់ស្តែងនៃកម្លាំងប្រយុទ្ធនុយក្លេអ៊ែររបស់យើងត្រូវបានបង្ហាញយ៉ាងពេញលេញនៅទីតាំងឈរជើង និងការត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីវាយប្រហារ និងកម្ទេចគោលដៅ នៅពេលណាក៏បាន ពីទីតាំងណាមួយ។ ទោះបីជាសត្រូវបន្តនិយាយពីការសន្ទនានិងការចរចាក៏ដោយ។ យើងមិនមានអ្វីត្រូវនិយាយទេ ហើយក៏មិនមានអារម្មណ៍ថាត្រូវធ្វើដូច្នេះដែរ»។ នោះគឺជាការលើកឡើងផ្ទាល់របស់លោក គីម ជុងអ៊ុន។ ជាការពិតណាស់ នេះអាចជាការឆ្លើយតបជាយុទ្ធសាស្ត្រចំពោះសមយុទ្ធប្រឆាំងនាវាមុជទឹកជាស៊េរីត្រីភាគីរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង ដែលបានបន្តឡើងវិញជាលើកដំបូងក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។ សមយុទ្ធត្រីភាគីក៏មើលឃើញពីការដាក់ពង្រាយ នាវាផ្ទុកយន្តហោះUSS Ronald Reaganផងដែរ ដែលជានាវាផ្ទុកយន្តហោះដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែរចូលទៅក្នុងតំបន់។
ទីបី៖ គីម ជុងអ៊ុន ក៏អាចនឹងកំពុងទាញយកផលប្រយោជន៍ពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនដែលកំពុងត្រូវបានកាន់កាប់ជាមួយនឹងការគំរាមកំហែងរបស់ វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន អំពីសង្គ្រាមនុយក្លេអ៊ែរ និងសមយុទ្ធយោធារបស់លោក ស៊ី ជីនពីង នៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ ដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពសព្វាវុធរបស់ខ្លួន ហើយទីបំផុតដើម្បីពង្រឹងឋានៈរបស់ខ្លួនជារដ្ឋអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។
សំណួរទី២៖ ការបាញ់កាំជ្រួចនេះ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការគំរាមកំហែងដល់អធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសជប៉ុន ព្រមទាំងសន្តិសុខ និងសន្តិភាពក្នុងតំបន់ ហើយក៏ជាកង្វល់ដល់ប្រទេសជប៉ុនផងដែរ។ ដូច្នេះ តើជប៉ុនមានប្រតិកម្មយ៉ាងណាចំពោះការគំរាមកំហែងនេះ?
កាំជ្រួចបានជំរុញឱ្យជប៉ុនចេញកន្លែងស្វែងរកជម្រកដ៏កម្រសម្រាប់ពលរដ្ឋខ្លួនភ្លាមៗ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនលោក Fumio Kishida បានថ្កោលទោសការសាកល្បងកាំជ្រួចនេះ ចំពោះអ្វីដែលលោកហៅថាជាទង្វើព្រៃផ្សៃ ហើយថាវាគំរាមកំហែងដល់សន្តិភាព និងសន្តិសុខរបស់ប្រទេសជប៉ុន តំបន់ក៏ដូចជាសហគមន៍អន្តរជាតិ។ ខណៈពេលដែលទីក្រុងតូក្យូមិនបានបាញ់កាំជ្រួចទម្លាក់មីស៊ីលនោះ ខ្លួនក៏មិនទាន់បានច្រានចោលជម្រើសណាមួយនៅឡើយទេ រួមទាំងលទ្ធភាពនៃការវាយប្រហារតបតវិញផងដែរ។ បន្ទាប់ពីការសាកល្បងកាំជ្រួច នាយករដ្ឋមន្ត្រី Kishida ក៏បាននិយាយទៅកាន់ប្រធានាធិបតី Biden ដើម្បីពិភាក្សាអំពីជំហានបន្ទាប់របស់ពួកគេ ហើយបានយល់ព្រមសម្របសម្រួលការឆ្លើយតបភ្លាមៗ ដែលមាន យន្តហោះចំបាំងF35 ក្នុងចំណោមសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងពីរនៅក្នុងសមុទ្ររវាងកូរ៉េ និងជប៉ុន។ ពួកគេក៏បានយល់ព្រមធ្វើការលើការឆ្លើយតបរយៈពេលវែងរួមគ្នាជាមួយកូរ៉េខាងត្បូង និងសហគមន៍អន្តរជាតិផងដែរ។ ហើយជាមួយគ្នានោះ ពួកគេក៏បានប្តេជ្ញាថានឹងធ្វើការដើម្បីកំណត់សមត្ថភាពរបស់កូរ៉េខាងជើងក្នុងការគាំទ្រមីស៊ីលផ្លោងខុសច្បាប់ និងកម្មវិធីអាវុធប្រល័យលោក។
សំណួរទី ៣៖ យើងឃើញថា វាមិនមែនជាការគំរាមកំហែងតែមួយគត់ចំពោះប្រទេសជប៉ុនទេ វាក៏ជាការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខ និងសន្តិភាពក្នុងតំបន់ និងលើសពីនេះផងដែរ។ ម៉្យាងវិញទៀត ការសាកល្បងកាំជ្រួចមីស៊ីលរបស់កូរ៉េខាងជើង មិនមែនជារឿងថ្មី ហើយក៏មិនមែនជាការភ្ញាក់ផ្អើលដល់សហគមន៍អន្តរជាតិដែរ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការអនុញ្ញាតឱ្យកូរ៉េខាងជើងបន្តសកម្មភាពនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួនគឺជាការបម្រើខ្លួនឯងសម្រាប់កូរ៉េខាងជើង។ វាកំពុងមានឥទ្ធិពលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រទេសផ្សេងទៀតដែលមានសមត្ថភាពក្នុងការប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដោយគ្មានកំណត់ដូចជារុស្ស៊ីក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន។ ប្រសិនបើយើងបន្តបណ្តោយខ្លួនកូរ៉េខាងជើង ដើម្បីបន្តសកម្មភាពរបស់ខ្លួនលើការបាញ់បង្ហោះ និងអភិវឌ្ឍនុយក្លេអ៊ែ តើអ្វីអាចជាផលវិបាកសម្រាប់សន្តិភាព និងសន្តិសុខពិភពលោក?
ជាការពិតណាស់ នេះនឹងបន្តធ្វើឱ្យ សន្តិភាព និងស្ថិរភាពរបស់តំបន់ឧបទ្វីបកូរ៉េ និងសហគមន៍អន្តរជាតិទាំងមូលស្ថិតនៅលើគែម។ ប៉ុន្តែម្យ៉ាងវិញទៀត រាល់សកម្មភាពសកម្មដែលធ្វើឡើងដោយ ឧបមាថាសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្ត ក៏អាចមានគ្រោះថ្នាក់ផងដែរ ដោយសារលោក គីម ជុងអ៊ុន អាចប្រើវាជាលេសដើម្បីបើកការវាយប្រហារជាក់ស្តែង។ នេះជាគោលដៅចុងក្រោយនៃការបាញ់និងសាកល្បងអាវុធដែលបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈរបស់កូរ៉េខាងជើង។ វាគឺដើម្បីបង្ហាញពិភពលោកថាពួកគេបានត្រៀមខ្លួនជាស្រេចក្នុងការប្រយុទ្ធនៅពេលណាមួយ ហើយជាអកុសលដោយសារលទ្ធផលនេះ យើងស្ថិតក្នុងភាពជាប់គាំង។ តាមគំនិតរបស់ខ្ញុំ តួអង្គតែពីរគត់ដែលអាចដឹកនាំលោក គីម ជុងអ៊ុន ឆ្ពោះទៅរកកិច្ចសន្ទនាដោយសន្តិវិធី គឺលោក Vladimir Putin និង Xi Jinping ដែលមើលឃើញថា ចិន និងរុស្ស៊ី ជាមហាអំណាចទាំងពីរដែលស្និទ្ធស្នាលបំផុតជាមួយកូរ៉េខាងជើង ជាពិសេសគឺប្រទេសចិន ដែលជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់កូរ៉េខាងជើង។ ចិនមានឥទ្ធិពលបំផុតលើរបបលោក គីម ជុងអ៊ុន។ ប្រសិនបើរដ្ឋទាំងពីរនេះ ឈប់ការពារប្រទេសកូរ៉េខាងជើង ពីទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយត្រូវផ្អាកជំនួយជាថ្នូរនឹងការចរចា ដើម្បីបញ្ឈប់ការសាកល្បងមីស៊ីល និងនុយក្លេអ៊ែរ មានលទ្ធភាពដែលកូរ៉េខាងជើងនឹងទទួលស្គាល់។ ប៉ុន្តែជាការពិតណាស់ ខ្ញុំយល់ថាពាក្យនេះស្តាប់ទៅសាមញ្ញណាស់។ ហើយតាមពិតទៅ មានកត្តាជាច្រើនទៀតដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសមីការដើម្បីធ្វើឱ្យបញ្ហាកាន់តែអាក្រក់ ដោយមើលឃើញថា ការប្រជែងគ្នារវាងអាមេរិក និងចិនបានឈានដល់កម្រិតខ្ពស់គ្រប់ពេលវេលា ហើយភាពតានតឹងរវាងរុស្ស៊ី និងអាមេរិក ជាពិសេសជាមួយអ៊ុយក្រែន។ ចិន និងរុស្ស៊ីទំនងជាមិនធ្វើដូចនោះទេ ដើម្បីបន្តគោលនយោបាយណាមួយដែលអាចផ្តល់ជំនួយដល់សហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្ត ហើយទំនងជានឹងទាញយកប្រយោជន៍ពីសហរដ្ឋអាមេរិកដែលកំពុងជាប់ដៃគ្រប់ផ្នែកទាំងអស់ ដើម្បីជំរុញគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ពួកគេ។
សំណួរទី៤៖ ត្រលប់ទៅខែកញ្ញា កូរ៉េខាងជើងទើបតែបានចេញច្បាប់ថ្មីមួយទាក់ទងនឹងចលនានុយក្លេអ៊ែរ និងការអភិវឌ្ឍន៍នុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន។ គីម ជុងអ៊ុន បាននិយាយថា កូរ៉េខាងជើងនឹងមិនទទួលយកការចរចាណាមួយស្តីពីអាវុធនុយក្លេអ៊ែរទៀតទេ។ ដូច្នេះ ក្នុងករណីនេះ តើមានវិធីណាដែលអាចទៅរួចដែលអាចស្វែងរកដំណោះស្រាយលើវិបត្តិនេះ ហើយតើសហគមន៍អន្តរជាតិរួមគ្នាអាចបញ្ឈប់កូរ៉េខាងជើងលើការអភិវឌ្ឍន៍កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួនដោយរបៀបណា?
នៅពេលនេះ និងក្នុងពេលអនាគតដ៏ខ្លីនេះ ហាក់ដូចជាមិនទំនងនោះទេ ដោយសារភាពតានតឹងមានកម្រិតខ្ពស់នៅគ្រប់តំបន់ និងជាពិសេសជាមួយប្រទេសកូរ៉េខាងជើង ដោយប្រើលេសនៃសមយុទ្ធយោធារបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូងជាលេស ដើម្បីជំរុញកម្មវិធីសមត្ថភាពអាវុធ និងនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន។ ផងដែរ លោក គីម ជុងអ៊ុន ក៏បានលើកឡើងផងដែរថា ពួកគេ (សហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង)កំពុងរៀបចំសម្រាប់ការលុកលុយរបស់កូរ៉េខាងជើងនៅពេលអនាគត។ ដូច្នេះ ប្រាកដណាស់ ក្នុងបរិយាកាសបែបនេះ ការសន្ទនាដោយសន្តិវិធី គឺពិបាកនឹងឈានដល់ណាស់។ ប៉ុន្តែជាថ្មីម្តងទៀត ខ្ញុំយោងទៅលើសេណារីយ៉ូដែលខ្ញុំបានលើកឡើងនៅពេលនេះថា វាជាលទ្ធភាពមួយគឺចិន និងរុស្ស៊ី។ អ្នករូមចំណែកដែលទំនងជាមនុស្សពីរនាក់គត់ដែលអាចដឹកនាំលោក គីម ជុងអ៊ុន ឱ្យចូលក្នុងការសន្ទនាដោយសន្តិវិធី។ ប៉ុន្តែជាថ្មីម្តងទៀត ថាខ្ញុំយល់ថាវាជាដំណោះស្រាយពិបាកខ្លាំងណាស់។
សំណួរទី៥៖ ដូច្នេះ ម៉្យាងវិញទៀត តើ (វាគ្មិន) គិតថាបញ្ហានេះអាចដាក់ក្នុងរបៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននាពេលខាងមុខដែរឬទេ? ដូចដែលយើងអាចមើលឃើញថាតើនេះជាបញ្ហាដែលកំពុងពេញនិយមនៅពេលនេះ? ហើយតើអាស៊ានក្នុងនាមជាអ្នកសម្រុះសម្រួលនៅឧបទ្វីបកូរ៉េគួរចាត់វិធានការបែបណាចំពោះវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរកូរ៉េខាងជើង?
តាមគំនិតខ្ញុំ ប្រាកដណាស់ មេដឹកនាំអាស៊ាននឹងពិភាក្សាអំពីស្ថានការណ៍កាន់តែតានតឹងនៅឧបទ្វីបកូរ៉េ។ បញ្ហានេះទំនងជាត្រូវបានរួមបញ្ចូលនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ប្រធាននៃកិច្ចប្រជុំកំពូល ដែលពួកយើងទាំងអស់គ្នាជាសមាជិកនឹងសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃការសន្ទនាដោយសន្តិវិធី ក្នុងចំណោមភាគីពាក់ព័ន្ធ ហើយពួកគេនឹងបន្តបង្ហាញពីការត្រៀមខ្លួនដើម្បីដើរតួនាទីស្ថាបនាតាមរយៈតំបន់អាស៊ាន នឹងក្លាយជាវេទិកា ដើម្បីលើកកម្ពស់បរិយាកាសអំណោយផល។ ទោះបីជាហេតុផល ការបាញ់បង្ហោះ និងការសាកល្បងកាំជ្រួចមួយចំនួនដោយកូរ៉េខាងជើងជាការអភិវឌ្ឍន៍ដ៏គួរឱ្យព្រួយបារម្ភក៏ដោយ តាមគំនិតរបស់ខ្ញុំ បញ្ហាដែលចាប់អារម្មណ៍បំផុតនៅលើរបៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលនាពេលខាងមុខគឺ ស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា សមុទ្រចិនខាងត្បូង ការប្រជែងគ្នារវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន សន្តិសុខស្បៀង និងថាមពល ដែលជាលទ្ធផលនៃសង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន។
សំណួរទី៦៖ តើអ្នកឃើញពីផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមានចំពោះកម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំនេះទេ ទាក់ទងនឹងបញ្ហាឧបទ្វីបកូរ៉េ?
ដូចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងពីចំណុចសំខាន់ វាច្បាស់ណាស់ថាកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំនេះ ប៉ុន្តែខ្ញុំសូមនិយាយម្តងទៀត តាមគំនិតរបស់ខ្ញុំទំនងជាមិនសូវមានទេ។ ការចាប់អារម្មណ៍ គឺមិនសូវនៅលើសកម្មភាពថ្មីៗនៅក្នុងឧបទ្វីបកូរ៉េ ប៉ុន្តែភាគច្រើនទាក់ទងនឹងវិបត្តិមីយ៉ាន់ម៉ា។ ការយកចិត្តទុកដាក់នឹងកើតឡើង ទៅលើថាតើអាស៊ាននឹងមានផែនការសន្តិភាពថ្មីមួយ ឬពិនិត្យឡើងវិញនូវមតិឯកភាពប្រាំចំណុច។
************